Bağ Göz Kurdu (Theresimima ampelophaga) Asma Bahçelerinin Gizli Tehdidi

Bağ Göz Kurdu Nedir

Bağ göz kurdu, bilimsel adıyla Theresimima ampelophaga, özellikle üzüm bağlarında ciddi ürün kayıplarına neden olan zararlı bir kelebek türüdür. Larvaları asma gözlerini ve yapraklarını tahrip ederek bitkinin gelişimini yavaşlatır ve verimi düşürür. İlkbaharda aktif hale gelen bu zararlı, bağlarda don vurmuş gibi bir görüntü oluşturur. Türkiye’de özellikle Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yaygın olarak görülmektedir.

Bağ Göz Kurdunun Yaşam Döngüsü

Bağ göz kurdu kışı larva halinde asmanın kabukları altında geçirir. İlkbahar aylarında hava sıcaklığının artmasıyla birlikte uyanan larvalar gözlere doğru tırmanarak içlerini yerler. Bu durum gözlerin tamamen kurumasına neden olur. Zararlının ikinci dölü ise yaz aylarında görülür ve bu dönemde yaprakların damar aralarını zar gibi kalacak şekilde tüketir. Bu nedenle bağın fotosentez kapasitesi azalır ve ürün miktarı düşer.

Her asma üzerinde yalnızca bir iki larva bile bulunsa ürün miktarında gözle görülür azalma olur. Bu zararlı, sadece kaliteyi değil aynı zamanda ürünün kantitesini de etkiler.

Bağ Göz Kurdunun Zarar Şekli

Bağ göz kurdu öncelikle asmanın taze gözlerini hedef alır. Larvalar bu gözlerin içini tamamen boşaltır ve büyüme noktalarını tahrip eder. Zarar gören bağ, uzaktan bakıldığında don vurmuş gibi solgun ve cansız görünür. İkinci döl larvaları ise yaprakların iç kısmını yer, geriye yalnızca ince bir zar tabakası bırakır.

Bu durum, asmanın yaprak yüzey alanını daraltarak fotosentez gücünü azaltır. Bitki yeterince enerji üretemediği için salkımların olgunlaşması gecikir ve verim kaybı yaşanır. Ağır bulaşmalarda bağın tamamı etkilenebilir.

Bağ Göz Kurduna Karşı Mücadele Yöntemleri

Kültürel Mücadele

Bağ göz kurdu ile mücadelede ilk adım kültürel önlemlerdir. Zararlı, kışı genellikle asma kabuklarının altına saklanarak geçirir. Bu nedenle kış budaması sırasında kesilen çubuklar kesinlikle bağ kenarında bırakılmamalı ve yakılarak imha edilmelidir.

Bağın içinde ve çevresinde zararlının saklanabileceği tüm alanlar temizlenmelidir. Eski ağaç kabukları, kuru dallar ve budama artıklarının uzaklaştırılması zararlının popülasyonunu azaltır. Ayrıca asmaların düzenli budanması ve havalanmasının sağlanması da göz kurdu için elverişli yaşam alanlarını azaltır.

Kimyasal Mücadele

Bağ göz kurdu popülasyonunun fazla olduğu alanlarda kimyasal mücadele gerekebilir. İlkbaharda gözlerin uyanma döneminde yapılan sürvey sonuçlarına göre ilaçlama zamanı belirlenir. Gözlerin yüzde onundan fazlasının zararlı tarafından etkilendiği durumlarda ilaçlama zorunlu hale gelir.

İlaçlamanın amacı, gözlerde beslenen larvaları ve yeni çıkan erginleri ortadan kaldırmaktır. Bu dönemde uygun tarım ilaçları kullanılarak zararlı kontrol altına alınabilir. Ancak kimyasal mücadelede çevreye ve yararlı böceklere zarar vermeyecek şekilde dikkatli davranılmalıdır.

Doğal Mücadele Yöntemleri

Doğal yöntemler bağ göz kurduna karşı ekolojik dengeyi koruyarak mücadele etmenin en güvenli yollarındandır. Zararlının larvalarını avlayan doğal düşmanların (örneğin parazitoid arılar ve örümcekler) korunması oldukça önemlidir. Ayrıca çay ağacı yağı, neem yağı ve sarımsak suyu gibi doğal bitkisel karışımlar zararlının yoğunluğunu azaltabilir.

Doğal zararlılarla mücadele yöntemleri hakkında detaylı bilgi edinmek, bağını kimyasal kullanmadan korumak isteyen üreticiler için oldukça faydalı olacaktır.

Bağ Göz Kurdunun Yayılış Alanları

Bağ göz kurdu Türkiye’nin birçok bölgesinde görülse de özellikle nemli ve ılıman iklim koşullarını sever. Ege ve Marmara bölgeleri bu zararlının yoğun olarak görüldüğü alanlardır. Sıcak ve kuru bölgelerde zararlının gelişimi daha yavaş seyreder. Gölgelik ve sık dikilmiş bağlarda popülasyon artışı daha hızlı olur, bu yüzden asmaların düzenli aralıklarla dikilmesi ve havalanmasının sağlanması gerekir.

Zararlıdan Korunma ve Bağın Sağlıklı Kalması İçin İpuçları

• Kış sonunda yapılan budama artıklarını yakarak imha et
• Bağın etrafındaki yabancı otları temizle
• Sık dikimden kaçınarak hava sirkülasyonunu artır
• Zararlının gözlemlendiği alanlarda erken dönemde önlem al
• Gerektiğinde biyoteknik tuzaklardan yararlan

Bu basit önlemler, zararlının popülasyonunu önemli ölçüde düşürür ve bağın yıl boyu sağlıklı kalmasına yardımcı olur.

Sonuç

Bağ göz kurdu küçük boyutlu bir zararlı olmasına rağmen asmalar için büyük tehdit oluşturur. Gözlerde ve yapraklarda oluşturduğu tahribat nedeniyle ürün verimi ciddi oranda azalır. Düzenli budama, bahçe temizliği ve doğru ilaçlama uygulamaları sayesinde zararlı kontrol altına alınabilir. Bağcılıkta sürdürülebilir başarı için zararlılara karşı bilinçli mücadele büyük önem taşır.

Sık Sorulan Sorular

Bağ göz kurdu ne zaman aktif hale gelir?
Genellikle ilkbahar aylarında gözlerin uyanma döneminde aktif hale gelir.

Bağ göz kurdu ürünü nasıl etkiler?
Asma gözlerini ve yapraklarını tahrip ederek verim ve kalite kaybına yol açar.

Kimyasal ilaçlama ne zaman yapılmalıdır?
Gözlerin yüzde onundan fazlası zararlı tarafından etkilendiğinde ilaçlama yapılmalıdır.

Doğal mücadele mümkün mü?
Evet, doğal düşmanların korunması ve bitkisel karışımlar kullanılarak zararlı kontrol altına alınabilir.