Lavanta Yetiştiriciliği: A dan Z ye Rehber

Türkiye’de Lavanta Yetiştiriciliği

Türkiye’de lavanta yetiştiriciliği son yıllarda artış göstermiştir. En geniş yetiştirme alanı Isparta’nın Keçiborlu ilçesindeki Kuyucak köyüdür. 2019 verilerine göre Türkiye’de lavanta ekim alanı 10.000 dekara ulaşmıştır ve bu alandan 1.500 ton lavanta çiçeği elde edilmiştir; bu çiçeklerden yaklaşık 30 ton lavanta yağı üretilmiştir.

Lavanta Türleri ve Özellikleri

Lavanta türleri ve kökenlerine göre farklı isimler alır. Ticari değeri olan üç ana tür öne çıkar:

• Lavender / Lavandula angustifolia = Lavandula officinalis = Lavandula vera
• Lavandin / Lavandula hybrida
• Spike Lavender / Lavandula latifolia

Kök ve Gövde Yapısı

Kökler yaklaşık 60 cm derinliğe kadar iner. Bitki genelde 20-60 cm boylanır, bazı türleri 1 metreye kadar ulaşabilir. Sapları dik durur, tüylü ve yeşil-gri renklidir, genellikle dört köşelidir. Kuvvetli dallanma gösterir ve yaşlandıkça alt dalları odunlaşır.

Yapraklar ve Çiçekler

Lavantanın yaprakları 2-6 cm uzunluğunda olup kısa saplıdır. Yaprak uçları sivridir ve her iki yüzeyi de tüylüdür; ancak yaşlandıkça alt yüzeydeki tüyler dökülür. Çiçek başakları 20-30 cm uzunluğunda sapların ucunda gelişir. Başaklar genellikle mavi-gri renklidir ve kısa saplıdır.

İklim ve Toprak İstekleri

Lavanta toprak konusunda seçici değildir fakat kireçli, kuru ve süzek toprakları tercih eder. Taban suyu yüksek veya ağır topraklarda önerilmez. pH aralığı 5.8-8.3 uygundur. Kuraklığa dayanıklı olsa da bazı türler soğuk kışlardan zarar görebilir.

Lavanta Yetiştiriciliği: Çoğaltım Yöntemleri

Lavanta bitkisi çelik veya köklü sürgünlerden vegetatif olarak, tohumdan ise generatif yolla çoğaltılır. Ancak bazı lavanta türleri tohum vermediğinden sadece vegetatif yöntemle çoğaltılabilirler.

Toprak Hazırlığı, Ekim ve Dikim İşlemleri

Lavanta çok yıllık bir bitki olduğu için bahçe kurulmadan önce derin sürüm yapılmalıdır. Tohumlar doğrudan araziye ekilecekse, tohum yatağı dikkatle hazırlanmalıdır. Fidan dikimi genellikle Mart-Mayıs arasında yapılır.

Sulama ve Gübreleme Teknikleri

Dikimden sonra üç-dört sulama yapılması faydalıdır; ilerleyen yıllarda sulama gerekmez ancak su verilirse çiçek verimi artar. Gübreleme için toprak analizi yapılmalı ve sonuçlara göre gübreleme programı oluşturulmalıdır.

Hasat Zamanı ve Yöntemleri

Lavantalar genelde Haziran ayında tomurcuklanmaya başlar; Temmuz’da çiçeklenirler. Çiçeklenme başlangıcında hasat edilirler çünkü bu dönemde uçucu yağ oranı en yüksek seviyededir.

Kurutma Süreci ve Yağ Üretimi

Hasat sonrası çiçekler doğrudan uçucu yağ üretimi için işlenir veya gölgede kurutulur. Kurutma sırasında uçucu yağ kaybı olabilir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

Lavanta Hastalıkları ile Mücadele

Lavanta bitkileri genel olarak hastalıklara karşı dirençlidir fakat Cuscuta epithymum, yaygın bir yabancı ottur ve kontrol altına alınmalıdır.

• Küsküt (Cuscuta epithymum)
• Septorya Yaprak Lekesi (Septoria lavandulae)
• Kök Çürüklüğü (Armillaria mellea)
• Beyaz Kök Çürüklüğü (Rosellinia necatrix)
• Çökerten (Phytophthora sp.)

Lavantanın Faydaları Nelerdir?

• Cildi yeniler; yaralarda, yanıklarda tedaviye yardımcı olur.
• Akneleri giderir; antiseptik özellik taşır.
• Aromaterapi ile anksiyete azaltılır; uykusuzluğa iyi gelir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir; sakinleştirici etki gösterir.

Lavantanın Yan Etkileri Var mı?

• Lavanta genel anlamda güvenlidir ancak küçük erkek çocuklarında jinekomastiye neden olabilir.
• Hamile kadınlar doktor kontrolünde kullanmalıdır.
• Ciddi yan etkileri yoktur ancak ameliyat öncesi kullanımı bırakılmalıdır.

Lavanta yetiştiriciliği birçok avantaj sunar ama doğru tekniklerle yapılmalıdır. Doğru planlama ile yatırımınızdan yüksek kazanç sağlamak mümkündür.

Bu içeriğimizi de görmek ister misiniz Bitkisel Yağların Sağlık Üzerindeki Etkileri