Fındık Kahverengi Koşnili (Parthenolecanium rufulum): Fındıkta Gizli Tehdit

Fındık Kahverengi Koşnili Nedir?

Fındık kahverengi koşnili (Parthenolecanium rufulum), fındık bitkilerinde ve birçok meyve ağacında emgi yaparak zayıflamaya ve verim düşüklüğüne yol açan tehlikeli bir zararlıdır. Vücudu yarım küre biçiminde ve yumuşak kabukludur. Ergin dişinin kabuğu başlangıçta koyu kahverengi, zamanla açık kahverengi bir tona dönüşür.

Bu zararlı, yalnızca fındıkta değil, elma, armut, kayısı ve asma gibi diğer bitkilerde de zarar yapabilir. Geniş konukçu yelpazesi nedeniyle fındık üreticileri için ciddi ekonomik kayıplara yol açmaktadır.

Fındık Kahverengi Koşnilinin Morfolojik Özellikleri

Yumurtalar genellikle beyazımsı veya donuk pembe renkte olur ve oval biçimdedir. Larvalar ilk dönemde açık sarı, ilerleyen dönemlerde kahverengi renge dönüşür. Dişi bireyler erkeklere göre daha iri yapılıdır.

Erginler genellikle Nisan ayının başlarında görülmeye başlar. Bu dönemde dişiler hızla büyür, kabukları kabarır ve kısa süre içinde yumurta bırakmaya başlar. Her dişi ortalama 1400 kadar yumurta bırakabilir.

Fındık Kahverengi Koşnilinin Yaşam Döngüsü

Bu zararlı tür Karadeniz Bölgesi’nde yılda bir döl verir. Yumurtalar genellikle Mayıs ayı sonlarında açılmaya başlar. Yeni çıkan larvalar sürgünlere ve yapraklara dağılır. Yaprak dökümüne yakın dönemde yapraklardaki bireyler tekrar sürgünlere geçerek kışı burada geçirir.

Mart ayıyla birlikte dişi bireyler yeniden aktif hale gelir, vücutları kabarmaya başlar. Nisan sonunda yumurta bırakma dönemi tamamlanır ve yeni döngü başlar. Bu süreklilik nedeniyle erken önlem almak oldukça önemlidir.

Fındık Kahverengi Koşnilinin Zarar Şekli

Zararlının larva ve ergin dönemleri, bitki özsuyuyla beslenme (emgi) yaparak bitkinin zayıflamasına neden olur. Emgi yapılan bölgelerde yapraklar matlaşır, sürgünler gelişimini durdurur ve bitki genel olarak solgun bir görünüm alır.

Yoğun bulaşmalarda bitki zayıflar, yeni sürgünler oluşmaz ve kurumalar görülebilir. Ayrıca koşnillerin salgıladığı tatlımsı madde, yaprak yüzeyinde fumajin adı verilen siyah mantar tabakasının oluşmasına neden olur. Halk arasında “karaballık” olarak bilinen bu durum, fotosentezi engelleyerek bitkinin gelişimini olumsuz etkiler.

Bu zararlının sadece fındıkta değil, taş çekirdekli meyveler ve asma gibi bitkilerde de zararlı olduğu bilinmektedir.

Fındık Kahverengi Koşnili ile Mücadele Yöntemleri

Fındık kahverengi koşniline karşı mücadele, zararlının biyolojisi dikkate alınarak yapılmalıdır. Doğru zamanda uygulanan kültürel, biyolojik ve kimyasal yöntemler başarı oranını artırır.

1. Mekanik Mücadele

Bulaşmanın az olduğu dönemlerde bulaşık sürgünlerin budanarak bahçeden uzaklaştırılması etkili bir yöntemdir. Bu şekilde zararlının popülasyonu düşürülür. Budama işlemi sonrasında sürgünler bahçede bırakılmamalı, toplanarak imha edilmelidir.

2. Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanların korunması, zararlının popülasyonunu doğal yollardan dengelemeye yardımcı olur. Özellikle bazı parazitoid arılar ve fungus türleri, koşnil larvalarını hedef alarak doğal bir denge sağlar.

Bu nedenle, diğer zararlılarla mücadelede kullanılacak bitki koruma ürünlerinin doğal düşmanlara zarar vermeyen türden olması büyük önem taşır. Gereksiz kimyasal ilaç kullanımı, bu dengeyi bozarak koşnilin daha da yayılmasına yol açabilir.

3. Kimyasal Mücadele

Bahçede bulaşık ocak sayısı 10’un üzerindeyse kimyasal mücadele düşünülmelidir. Rastgele seçilen 10 ocaktan 3’er sürgün alınarak toplam 30 sürgün incelenir. Sürgün başına 5 canlı koşnil tespit edilirse ilaçlama yapılması önerilir.

İlaçlama zamanı, zararlının hareketli 1. dönem larvalarının görüldüğü haziran sonlarıdır. Bu dönemde yapılan uygulama, zararlının yayılmasını büyük oranda önler.

Fındık Kahverengi Koşnilinin Yayılmasını Önleme Yöntemleri

• Fındık bahçelerinde düzenli gözlem ve kontrol yapılmalıdır.
• Hastalıklı dallar zamanında budanmalıdır.
• Toprak altı zararlıları ile mücadele edilerek, koşnilin barınabileceği ortamlar azaltılmalıdır.
• Bahçede hava sirkülasyonunu artırmak, nemli ortamları azaltarak koşnillerin gelişimini zorlaştırır.
• Diğer zararlılarla birlikte mücadele planlanarak, bahçenin genel sağlığı korunmalıdır.

Doğal Koruma Yöntemleri ve Alternatif Çözümler

Fındık kahverengi koşniline karşı çevre dostu uygulamalar tercih edilebilir. Bitkisel yağlar, doğal sabun çözeltileri ve neem yağı gibi organik karışımlar erken dönemde fayda sağlar. Bu ürünler bitki yüzeyinde ince bir tabaka oluşturarak zararlının nefes almasını engeller.

Ayrıca, sarı yapışkan tuzaklar gibi fiziksel yöntemler de popülasyonun izlenmesinde kullanılabilir. Bu yöntemler, özellikle organik üretim yapan çiftçiler için uygun alternatiflerdir.

Fındık Kahverengi Koşnili Hakkında Sık Sorulan Sorular

Fındık kahverengi koşnili ne zaman ortaya çıkar?
Genellikle mart ayında dişi bireyler büyümeye başlar ve nisan sonunda yumurtlama dönemi başlar.

Fındık kahverengi koşnili yılda kaç döl verir?
Karadeniz Bölgesi koşullarında yılda bir döl verir.

Zararlının en çok sevdiği ortam nedir?
Yoğun nemli ve gölgelik alanlar, zararlının gelişimi için elverişlidir.

Doğal mücadele mümkün mü?
Evet. Parazitoid böcekler ve funguslar, koşnili doğal yollarla baskı altında tutabilir.

Fumajin neden olur ve nasıl temizlenir?
Koşnillerin salgıladığı tatlı madde üzerinde mantar gelişir. Bu tabaka yaprakları kaplar. Doğal sabunlu suyla yıkama veya yağ bazlı spreyler fumajin tabakasını azaltabilir.

Sonuç: Fındıkta Verim Kaybını Önlemek İçin Erken Mücadele Şart

Fındık kahverengi koşnili, gözle fark edilmesi zor olsa da etkisi büyük bir zararlıdır. Erken teşhis, düzenli kontroller ve doğru mücadele yöntemiyle bu zararlının fındık verimine zarar vermesi önlenebilir.

Üreticiler, diğer fındık zararlıları hakkında da bilgi almak için Haşarat kategorilerini ziyaret edebilir.