Turna Gagası (Geranium dissectum) Nedir Özellikleri Nelerdir? Doğada Neden Bu Kadar Önemlidir?

Turna Gagası Nedir?

Turna gagası Geranium dissectum turnagagasıgiller familyasının Geranium cinsinde yer alan geniş yayılışlı bir bitki türüdür. Bahçecilik dünyasında özellikle çiçeklerinin renkleri ve zarif görüntüsü nedeniyle tercih edilir. Dünya üzerinde dört yüzü aşkın türü bulunan bu cins hem tek yıllık hem çok yıllık otsu türleri içermesiyle dikkat çeker.

Bitki adını meyve kapsülünün turna kuşunun gagasını andıran sivri şekilden alır. Geranium sözcüğünün kökeni eski Yunancada turna anlamına gelen géranos kelimesinden gelir. Bu nedenle tarih boyunca farklı kültürlerde turna gagasını simgeleyen bitki olarak tanınmıştır.

Doğada geniş bir yayılış alanına sahip olan turna gagası özellikle Akdeniz Havzası’nın doğusunda yoğun şekilde görülür. Ilıman bölgeler ve tropik dağılım gösteren yüksek kesimler bitkinin yaşam alanlarını oluşturur.

Bir Diğer Konumuz: Topalak Otu Nedir (Cyperus rotundus) Faydaları Nelerdir?
Sitemizde Bayanlara Yönelik Cilt Bakımı Kategorimiz Vardır.

Turna Gagası Genel Özellikleri

Turna gagası hem estetik hem de ekolojik açıdan değerli bir bitkidir. Yapraklarının tüylü ve parçalı görüntüsü oldukça karakteristiktir. Aynı zamanda bazı türlerin çiçek renkleri mor pembe mavi tonlarına kadar çeşitlilik gösterebilir.

Bitkinin yaprakları bazı kelebek türleri tarafından yenir. Kahverengi kuyruk olarak bilinen Euproctis chrysorrhoea ve fare güvesi olarak adlandırılan Amphipyra tragopoginis bu bitkiden beslenir. Geranium viscosissimum ise yarı etçil özellik göstermesiyle botanikçiler tarafından ayrıca ilginç bulunmuştur.

Turna gagası çok yönlü bir cinstir. Bazı türleri oldukça dayanıklı olup soğuk iklimlerde bile gelişebilirken bazı türler daha sıcak bölgeleri tercih eder. Bu çeşitlilik onun dünya genelinde yaygın olma sebeplerinden biridir.

Turna Gagası Morfolojisi

Gövde ve Yaprak Yapısı

Turna gagası bir veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprak dizilimi almaşık olup yapraklar tüysü parçalı yapı gösterir. Yaprakların kenarları ince dişlidir ve kulakçık adı verilen küçük yapılarla desteklenir. Bu yapılar bitkinin ayrımında önemli morfolojik özelliklerdendir.

Çiçek Yapısı

Bitkinin çiçekleri gösterişli bir yapıya sahiptir. Çiçek sapları genellikle bir veya iki adet çiçek taşır. Çiçekler ışınsal bakışımlı olup simetrik güzelliği ile dikkat çeker. Çoğu türde beş adet taç yaprak bulunur. Taç yaprakların tabanında bal özü bezleri yer alır ve bu bezler böcekleri cezbeder.

Erkek organ sayısı genellikle beş ile on arasındadır. Bazı türlerde verimsiz erkek organlara da rastlanabilir. Dişi organ kısmında ise beş karpelli bir yapı bulunur. Meyve oluşumu gerçekleştiğinde merkezden ayrılan karakteristik bir şizokarp oluşur. Bu meyve beş parçaya bölünerek yukarı doğru kıvrılan bir yapıya bağlanır.

Meyve ve Tohum Yapısı

Turna gagasının meyvesi uzun sütuna bağlı beş merikarp içerir. Bu yapı bitkiye turna gagasına benzetilen görünümünü kazandırır. Merikarp adı verilen parçaların helezonik şekilde yukarı kıvrılması meyvenin tipik bir ayırt edici özelliğidir.

Turna Gagası Ekolojisi

Turna gagası ekolojik açıdan oldukça uyumlu bir bitkidir. Kısmen gölgelik alanları sever ancak güneşli alanlarda da gelişebilir. Nemli ve humus bakımından zengin topraklar bitkinin en iyi büyüdüğü ortamı oluşturur. Drenajı iyi olan topraklar köklerin çürümesini engeller ve sağlıklı gelişim sağlar.

Soğuk iklimlere dayanıklılığı yüksektir. Birçok turna gagası türü kış aylarında toprak üstü bölümlerini kaybetse bile kök yapısı baharda yeniden filizlenir. Bazı türlerinin yayılıcı köksapları bulunur. Bu köksaplar bitkinin koloniler oluşturmasına ve geniş alanlara yayılmasına katkı sağlar.

Turna Gagası Bahçecilikte Nasıl Kullanılır?

Turna gagası özellikle peyzaj düzenlemelerinde tercih edilen türler arasında yer alır. Çok yıllık olan türleri sonbaharda kızaran yapraklarıyla bahçelere renk katar. İlkbahar ve yaz aylarında açan çiçekleri estetik bir görünüm sunduğundan kaya bahçeleri doğal bahçe düzenlemeleri ve çiçek tarhlarında kullanılır.

Üretimi oldukça kolaydır. Tohumla üretim temel yöntemdir. Yaz aylarında yarı olgunlaşmış çeliklerle çoğaltılabilir. Sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde kök bölünmesi yöntemi de başarılı sonuç verir.

Turna Gagası Hangi Bölgelerde Yaygındır?

Bitki dünya genelinde geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Ilıman iklim kuşakları ve tropik dağlık alanlar turna gagası türlerinin en çok görüldüğü bölgelerdir. Akdeniz Havzası özellikle doğu kısmı bitkinin yoğun popülasyona sahip olduğu alanlardan biridir. Ayrıca Avrupa Asya ve Kuzey Amerika’nın çeşitli bölgelerinde de doğal yayılış gösterir.

Turna Gagası Hakkında Sık Sorulan Sorular

Turna gagası neden bu adı almıştır?

Meyve kapsülü turna kuşunun gagasına benzediği için bu isim verilmiştir.

Turna gagası soğuğa dayanıklı mıdır?

Evet birçok türü soğuk iklim şartlarında bile yaşamını sürdürebilir.

Turna gagası nasıl çoğaltılır?

Tohumla çelikle veya kök bölünmesi yöntemiyle kolayca çoğaltılır.

Turna gagası hangi toprakları sever?

Nemli humuslu ve drenajı iyi topraklarda en iyi gelişimi gösterir.

Turna gagası zararlı mıdır?

Doğaya zararlı değildir ancak bazı türler hızlı yayılabildiği için bahçelerde kontrol altında tutulması önerilir.