Elma Küllemesi (Podosphaera leucotricha) Nedir, Belirtileri ve Mücadele Yöntemleri

Elma Küllemesi Hastalığının Tanımı

Elma küllemesi, Podosphaera leucotricha adlı mantarın neden olduğu yaygın bir bitki hastalığıdır. Özellikle elma ağaçlarının yaprak, sürgün, çiçek ve genç meyvelerinde beyaz toz tabakası şeklinde belirti gösterir. Bu hastalık, uygun koşullar sağlandığında ağaçların gelişimini durdurarak meyve verimini önemli ölçüde azaltır.

Fungusun miselleri bölmeli yapıdadır ve ağacın yaprak, çiçek demeti ve genç meyvelerinde beyaz renkli bir tabaka oluşturur. Bu tabaka genellikle ince bir un tabakası görünümündedir. Hastalık kışı genellikle sürgünler üzerinde, odun ve meyve gözlerinin arasında misel olarak geçirir. Bahar aylarında sıcaklıkların yükselmesiyle mantar yeniden aktif hale gelir ve yaprak ile çiçeklere bulaşır.

Türkiye’nin elma üretim bölgelerinde, özellikle Isparta, Karaman, Niğde ve Amasya çevresinde yaygın olarak görülür. Bu hastalık, elma yetiştiriciliğinde en çok zarar veren fungal etmenlerden biridir.

Elma Küllemesi Belirtileri

Elma küllemesinin belirtileri ağacın birçok kısmında görülebilir. En karakteristik belirti, genç sürgünler üzerinde oluşan beyazımsı unlu bir tabakadır. Bu tabaka koklandığında balık kokusu alınabilir. Hastalıklı sürgünler normalden daha kısa, zayıf ve cılız görünür.

Hastalığın etkilediği tomurcuklar gevşek ve yassı bir yapı kazanır, pulları geriye doğru açılır. Zamanla bu sürgünler kurur ve verim kaybı yaşanır. Yapraklarda ise alt veya üst yüzeyde beyaz, yüzeysel lekeler oluşur. Bu lekeler zamanla birleşir ve yaprağın tamamını kaplar.

Genç yapraklar daha fazla etkilenir. Hastalıklı yapraklar ince, kıvrık ve mızrak şeklini alır. Renkleri kahverengiye döner ve erken dökülürler. Şiddetli enfeksiyonlarda çiçekler gelişemez, meyve bağlamaz ve dökülür. Meyveler üzerinde de beyaz unlu tabaka oluşabilir, bu durumda meyveler küçük ve şekilsiz kalır.

Hastalığın Gelişme Şartları

Elma küllemesi mantarı, ılıman ve kuru hava koşullarında hızla gelişir. Fungusun konidiumları 20°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda bol miktarda oluşur. En uygun gelişme sıcaklığı 24°C civarındadır. 32°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda mantarın çimlenmesi durur.

Hastalık özellikle yağmursuz ancak nemli havalarda, kapalı taç yapısına sahip bahçelerde ve yoğun azotlu gübreleme yapılan alanlarda daha sık görülür. Miseller –25°C’ye kadar dayanabildiği için, soğuk kışlar hastalığın tamamen yok olmasını sağlamaz. Bu nedenle hastalık her yıl tekrarlayabilir.

Elma küllemesiyle mücadele edilmezse, ağacın yıllık sürgün gelişimi zayıflar, odun gözleri hastalanır ve ağaç zamanla verimden düşer. Daha fazla bilgi için bitki hastalıkları kategorisini inceleyebilirsiniz.

Kültürel Mücadele Yöntemleri

Elma küllemesiyle mücadelede öncelik kültürel önlemlerdir. Bu yöntemler, kimyasal kullanmadan hastalığın yayılımını azaltır.

• Küllemeli sürgünler kış budaması sırasında hastalıklı kısmın en az 15 cm altından kesilmeli ve bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
• Bu sürgünler gümüşi beyaz renkte olduklarından kolayca tanınabilir.
• İlkbaharda tepe tomurcuğu küllemeli olarak gelişen dallar hemen kesilmelidir.
• Budama sırasında hava sirkülasyonunu artıracak şekilde dallar seyreltilebilir.
• Dengeli gübreleme yapılmalı, aşırı azotlu gübre kullanımından kaçınılmalıdır.
• Bahçede şifalı bitkiler veya doğal kürler uygulanarak yaprak dayanıklılığı artırılabilir. Özellikle ısırgan otu suyu veya sarımsak püresi gibi doğal mantar önleyici karışımlar, yüzey dezenfeksiyonunda destekleyici olabilir.
• Budama sonrası ağaç yaralarına kireç veya bordo bulamacı uygulanabilir.

Bu önlemler sayesinde hastalığın bulaşma oranı önemli ölçüde düşer ve ağaçlar sağlıklı gelişim gösterir. Elma yetiştiriciliği yapan üreticiler, bu uygulamaları düzenli hale getirdiklerinde külleme zararı minimum seviyeye iner.

Kimyasal Mücadele Yöntemleri

Elma küllemesine karşı kimyasal mücadelede kullanılan ilaçların koruyucu ve iyileştirici etkisi olmalıdır. İlaçlamalar sırasında ağacın tüm yüzeyi, özellikle yaprak altları ve sürgün uçları tamamen ilaçla kaplanmalıdır.

Kükürtlü ilaçlar, külleme hastalığına karşı en etkili ve yaygın kullanılan fungisitlerdendir. Ancak günün sıcak saatlerinde atıldığında yaprak yanıklarına neden olabilir. Bu nedenle ilaçlama sabah erken veya akşam serinliğinde yapılmalıdır.

Ayrıca ilaçlama programında farklı etki mekanizmasına sahip preparatlar dönüşümlü olarak kullanılmalıdır. Böylece mantarın ilaçlara karşı direnç geliştirmesi önlenir. Kimyasal uygulamalar konusunda detaylı bilgi için bitkiler sayfasını inceleyebilirsiniz.

İlaçlama Takvimi

Elma küllemesiyle etkin bir mücadele için aşağıdaki ilaçlama takvimi uygulanabilir:

1. İlk İlaçlama: Pembe çiçek tomurcuğu döneminde yapılmalıdır.
2. İkinci İlaçlama: Çiçek taç yapraklarının %60–70’i döküldüğü dönemde yapılmalıdır.
3. Üçüncü ve sonraki ilaçlamalar: Mayıs ayı sonuna kadar haftada bir, Haziran ortasına kadar ise 10’ar gün arayla devam edilmelidir.

İlaçlama sayısı, iklim koşulları ve hastalık yoğunluğuna göre artırılabilir. Yağışlı ve nemli bölgelerde daha sık ilaçlama gerekebilir.

Elma Küllemesiyle Mücadelenin Önemi

Bu hastalık elma üretiminde hem verim hem kalite kaybına neden olur. Ağaçlar zayıf gelişir, yapraklar erken dökülür, tomurcuklar kurur ve meyve miktarı azalır. Hastalık kontrol altına alınmazsa birkaç yıl içinde ağacın genel sağlığı bozulur.

Doğru kültürel önlemler, düzenli ilaçlama ve dengeli gübreleme ile elma küllemesi tamamen kontrol altına alınabilir. Özellikle şifalı bitkiler ile hazırlanan doğal karışımların destekleyici rolü unutulmamalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Elma küllemesi nedir?
Elma ağaçlarında Podosphaera leucotricha mantarının neden olduğu beyaz unlu görünümdeki bir mantar hastalığıdır.

Elma küllemesi nasıl önlenir?
Küllemeli sürgünlerin kesilmesi, düzenli budama yapılması, aşırı azotlu gübre kullanımından kaçınılması ve doğru ilaçlamayla önlenebilir.

Doğal yollarla elma küllemesiyle mücadele mümkün mü?
Evet, ısırgan otu suyu, sarımsak püresi veya kükürtlü doğal karışımlar yüzey dezenfeksiyonunda yardımcı olabilir.

Elma küllemesi meyvelere zarar verir mi?
Evet, hastalık meyvelerin küçük ve şekilsiz olmasına neden olabilir, şiddetli durumlarda meyveler dökülebilir.