Narda Kahverengi Leke Hastalığı (Alternaria Alternata)

Nar meyvesi, hem besin değeri hem de şifalı özellikleriyle öne çıkan önemli bir tarım ürünüdür. Ancak bu değerli bitkiyi tehdit eden bazı hastalıklar bulunmaktadır. Bu hastalıkların en yaygın ve zararlı olanlarından biri narda kahverengi leke hastalığıdır. Etmeni Alternaria alternata isimli fungal patojendir. Uygun iklim koşullarında hızla yayılan bu mantar, nar bahçelerinde ciddi ekonomik kayıplara neden olur. Özellikle Akdeniz Bölgesi gibi nemli ve sıcak iklimlerde oldukça yaygındır.

Hastalık Etmeni ve Gelişim Koşulları

Alternaria alternata, yaprak, çiçek ve meyvelerde zarar oluşturan bir mantar türüdür. Gelişimi için en uygun ortam 26-28°C sıcaklık ve %65-70 oranında nemdir. Bu koşullar sağlandığında enfeksiyon genellikle 8-10 gün içinde gözle görülür hale gelir.
Fungus, konidi ve misel adı verilen yapılarla çoğalır. Rüzgar, yağmur damlacıkları ve sulama suları aracılığıyla yayılır. Mantar, toprağın içinde değil, genellikle yabancı otlarda, dökülen yapraklarda ve ağaç üzerinde kalan enfekteli meyvelerde kışı geçirir.

Koloniler genellikle zeytin yeşili, koyu gri veya siyahımsı renkte görülür. Konidiosporlar ise kahverengi-siyah renkli, zincir şeklinde dizilmiş, armut biçimli yapılardır. Bu özellikler, laboratuvar ortamında hastalık etmeninin teşhisinde ayırt edici rol oynar.

Hastalığın Görülme Zamanı ve Belirtileri

Hastalık genellikle ilkbahar aylarında, nar yapraklarının yeni gelişmeye başladığı dönemde ortaya çıkar.
İlk belirtiler, yaprak uçlarında görülen küçük, yuvarlak ve koyu kahverengi lekeler şeklindedir. Zamanla bu lekeler birleşir, geniş alanları kaplar ve yaprakların yarısından fazlası kahverengiye döner. Ağır enfeksiyonlarda yapraklar tamamen kuruyarak dökülür.

Hastalık sadece yapraklarda değil, çiçeklerde ve küçük meyvelerde de kendini gösterir. Meyvelerdeki enfeksiyon genellikle meyve tacı (kaliks) kısmından başlar. Burada koyu kahverengi lekeler oluşur, zamanla kabuk matlaşır ve kuru bir görünüm alır.
İleri safhalarda meyvede büyüme yavaşlar, kabukta çatlamalar meydana gelir ve pazar değeri düşer. Enfekte meyveler depolama sırasında da hızla bozulur.

Hastalığın Yayılma Şekli

Narda kahverengi leke hastalığı, rüzgarla taşınan sporlar ve su damlacıkları aracılığıyla hızla yayılır. Hastalık etmeni özellikle yağışlı dönemlerde ve sık dikilmiş bahçelerde daha fazla görülür.
Rüzgarın taşıdığı konidiler, yaprak ve meyve yüzeyine ulaştığında uygun nem koşullarında bitki dokusuna girerek enfeksiyon başlatır. Uygun koşullar devam ettiğinde, kısa sürede çok sayıda yeni enfeksiyon oluşur ve hastalık bütün bahçeye yayılabilir.

Kültürel Önlemler

Kültürel mücadele, narda kahverengi leke hastalığıyla başa çıkmanın en etkili ve çevre dostu yoludur. Bu önlemler hem enfeksiyon riskini azaltır hem de kimyasal ilaçlamaya olan ihtiyacı düşürür.

Uygulanması Gereken Kültürel Tedbirler

• Sık dikim yapılmamalıdır: Ağaçlar arasında yeterli mesafe bırakılarak bahçe havalandırması artırılmalıdır.
• Düzenli budama yapılmalıdır: Budama sayesinde iç dallar hava alır, nem azalır ve mantar gelişimi engellenir.
• Gövde sayısı sınırlanmalıdır: Nar sürekli yeni sürgün verdiği için fazla gövdeler alınmalı, 4-6 arasında tutulmalıdır.
• Enfekteli meyveler toplanmalıdır: Ağaç üzerinde kalan veya yere düşen hasta meyveler toplanarak bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
• Sulama dikkatli yapılmalıdır: Fazla nem mantar gelişimini teşvik eder, bu yüzden damlama sulama tercih edilmelidir.

Bu önlemler aynı zamanda narda Alternaria meyve çürüklüğü ve yaprak yanıklığı gibi diğer fungal hastalıkların da yayılımını önlemeye yardımcı olur.
Detaylı bilgi için Yaprak yanıklığı hastalığı hakkında makalemizi okuyabilirsiniz.

Kimyasal Mücadele ve İlaçlama Zamanı

Kültürel önlemlerin yanı sıra kimyasal mücadele de hastalığın kontrolünde etkilidir. Fungusit uygulamaları rüzgarsız havalarda yapılmalı ve ağaçların her bölümü ilaca temas etmelidir.

İlaçlama Zamanı

• Çiçek tomurcukları belirginleşmeye başladığında,
• Taç yapraklar döküldüğünde,
• Meyveler yarı büyüklüğe ulaştığında

fungusit uygulaması yapılmalıdır. Bu dönemlerde yapılacak ilaçlama, hem mevcut enfeksiyonları baskılar hem de yeni enfeksiyonların oluşumunu engeller.
Kimyasal mücadelede ruhsatlı fungusitler kullanılmalı ve etiket bilgilerinde belirtilen dozlara dikkat edilmelidir.

Narda Kahverengi Leke Hastalığından Korunma

Nar bahçelerinde hastalığın önlenmesi için erken dönemden itibaren düzenli kontrol yapılması gerekir. Özellikle ilkbahar aylarında yaprak ve meyve yüzeyleri sık sık incelenmelidir.
Bunun yanı sıra, sağlıklı fidan kullanımı, budama sonrası temizlik ve toprak altı nem dengesinin korunması da enfeksiyon riskini azaltır.

Narın hastalıklara karşı daha dirençli olması için organik gübreleme ve dengeli besleme yöntemleri uygulanabilir. Sağlıklı bir toprak yapısı, bitkinin bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklara karşı direnci artırır.
Nar yetiştiriciliğinde başarı, yalnızca kimyasal mücadeleye değil, doğru tarım uygulamalarına da bağlıdır.

Sık Sorulan Sorular

Narda kahverengi leke neden olur?
Hastalığa Alternaria alternata mantarı neden olur. Yüksek nem ve sıcaklık koşulları, mantarın hızla çoğalmasını sağlar.

Narda kahverengi leke nasıl anlaşılır?
Yapraklarda küçük kahverengi lekeler, meyve kabuğunda koyu renkte geniş alanlar ve kabuk çatlamaları en belirgin belirtilerdir.

Hangi bölgelerde daha yaygındır?
Akdeniz iklimine sahip bölgelerde, özellikle nemli ve sıcak bahar dönemlerinde hastalık sık görülür.

Hastalıklı meyveler yenilebilir mi?
Hastalıklı meyveler genellikle bozulur ve çatladığı için tüketim ve ihracat için uygun değildir.

Doğal çözüm yolları var mı?
Düzenli budama, iyi havalandırma ve enfekteli meyvelerin imhası doğal ve etkili önlemler arasında yer alır.