Örümcek Ağı Hastalığı (Cladobotryum Dendroides)

Örümcek Ağı Hastalığı Nedir?

Örümcek ağı hastalığı, Cladobotryum dendroides (Dactylium dendroides) isimli toprak kökenli bir mantar tarafından meydana gelen, özellikle kültür mantarı üretiminde görülen ciddi bir enfeksiyondur. Bu hastalık, mantar üreticilerinin karşılaştığı en büyük verim kaybı nedenlerinden biridir.

Etmen, mantar miselleri üzerinde örümcek ağına benzeyen beyazımsı bir tabaka oluşturur. Başlangıçta gri veya beyaz olan bu tabaka, zamanla pembe bir görünüm alır. Hastalık ilerledikçe mantarlar çürür, yumuşar ve üretim alanında yaygın bulaşmalar meydana gelir.

Hastalığın Etmeni ve Yaşam Döngüsü

Örümcek ağı hastalığının etmeni, toprakta ve üretim alanındaki organik artıklarda uzun süre canlı kalabilir. Cladobotryum dendroides, hava akımı, su sıçramaları, böcekler veya sinekler aracılığıyla kolayca taşınabilir.

Eski ve yeterince dezenfekte edilmemiş örtü toprağı, hastalığın başlıca bulaşma kaynağıdır. Eğer aynı toprak tekrar kullanılırsa, enfeksiyon hızla yayılır. Üretim alanındaki yüksek nem, yetersiz havalandırma ve kirli ekipman kullanımı da hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırır.

Hastalığın görülme riski en yüksek olan dönem, üretim alanındaki nem oranının %90’ın üzerine çıktığı ve sıcaklığın 18°C’yi geçtiği dönemlerdir.

Hastalığın Belirtileri

Örümcek ağı hastalığı ilk aşamada örtü toprağı üzerinde küçük, beyazımsı lekeler halinde kendini gösterir. Ancak kısa sürede yayılarak tüm üretim alanını kaplar. Hastalık ilerledikçe şu belirtiler gözlemlenir:

• Mantarların üzerinde beyaz, yünsü bir küf tabakası oluşur.
• Bu tabaka zamanla pembemsi veya grimsi bir renk alır.
• Enfekte olmuş mantarlar yumuşar, çürür ve kötü kokar.
• Genç tomurcuklar (düğmeler) gelişemez, şekilsiz ve sulu bir doku haline gelir.
• Üretim alanında örümcek ağı şeklinde miselyum görünümü ortaya çıkar.
• Bulaşma ilerledikçe verim hızla düşer ve yeni mantar oluşumu durur.

Hastalığın yayılımı çok hızlıdır; kısa süre içinde bir üretim odasındaki tüm yataklara bulaşabilir. Bu nedenle erken teşhis ve hijyen önlemleri büyük önem taşır.

Hastalığın Yayılma Şekli

Etmen, çoğunlukla bulaşık örtü toprağı veya dezenfekte edilmemiş ekipmanlar aracılığıyla üretim alanına girer.
Hastalık şu yollarla da yayılabilir:

• Su damlalarının sıçraması veya sulama sistemleriyle,
• Hava akımı ve havalandırma sistemleriyle,
• İnsan hareketliliği (işçilerin giysileri, ayakkabılar, elleri),
• Böcekler, sinekler ve kırmızı örümcekler gibi zararlılar aracılığıyla.

Yetersiz temizlik ve hijyen koşulları hastalığın üretim alanında kalıcı hale gelmesine neden olabilir.

Kültürel Mücadele Yöntemleri

Örümcek ağı hastalığıyla mücadelede en etkili yöntem önleyici hijyen uygulamalarıdır.
Kimyasal ilaçlamadan önce aşağıdaki kültürel önlemler uygulanmalıdır:

• Pastörize edilmiş örtü toprağı kullanılmalıdır (en az 60°C’de 5-6 saat).
• Üretim alanına giren hava, spor filtreleriyle filtre edilmelidir.
• Girişlere %2 formaldehit çözeltisiyle ıslatılmış sünger veya hasır yerleştirilmelidir.
• Çalışma alanları her gün temizlenmeli, %2 formaldehit ile dezenfekte edilmelidir.
• Fare, sinek ve kırmızı örümcek gibi zararlılara karşı koruyucu tedbirler alınmalıdır.
• Kullanılan alet ve makineler her odadan çıkarken dezenfekte edilmelidir.
• Çalışanların elleri, giysileri ve ayakkabıları temiz olmalıdır.
• Üretim sonrası artık mantar parçaları, toprak ve kompost kalıntıları işletmeden uzaklaştırılmalıdır.
• Oda sıcaklığı üretim boyunca 18°C’nin üzerine çıkmamalıdır.
• Üretim dönemi sonunda odalar 70°C’ye kadar 12 saat boyunca ısıtılarak dezenfekte edilmelidir.

Bu uygulamalar, hastalığın üretim alanında kalıcı hale gelmesini önler ve yeniden bulaşma riskini büyük ölçüde azaltır.

Kimyasal Mücadele Yöntemleri

Kültürel önlemlere ek olarak, örümcek ağı hastalığına karşı koruyucu ilaçlama yapılması da önemlidir.

1. Yüzey İlaçlaması

Örtü toprağının serilmesinden hemen sonra veya ilk mantar taslakları görülür görülmez yapılmalıdır.
Metrekareye 1 litre ilaçlı su gelecek şekilde püskürtme yapılır. Eğer hastalık belirtileri başlamışsa, ilaçlama hasat öncesi dönemde dikkatle uygulanmalıdır.

İlaçlamayla hasat arasındaki süreye mutlaka dikkat edilmelidir; aksi takdirde ürün kalitesi düşebilir.

2. Yığın İlaçlaması

Üretimde kullanılacak örtü toprağı, dezenfekte edilmiş beton zemine yığılır.
Bir ton toprağa 15 litre ilaçlı su püskürtülür ve yığın en az 3 kez karıştırılır.
İlaç toprağa homojen karıştıktan sonra kullanılabilir veya ağzı kapalı torbalarda saklanmalıdır.
Bu işlem, toprak kaynaklı bulaşmaları önlemede en etkili yöntemlerden biridir.

Doğal Koruma ve Şifalı Bitkilerle Destek

Doğal yollarla mantar hastalıklarını azaltmak için çevre dostu çözümler de uygulanabilir.
Toprak direncini artıran şifalı bitkiler, doğal antifungal bileşikler içerir. Özellikle sarımsak, neem yağı, ısırgan otu ekstresi ve kükürt karışımları, üretim alanında zararlı mantar gelişimini yavaşlatabilir.

Sık Sorulan Sorular

Örümcek ağı hastalığı hangi sıcaklıkta görülür?
Genellikle 18°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda ve yüksek nemli ortamlarda görülür.

Bu hastalık sadece kültür mantarında mı olur?
Evet, özellikle kültür mantarı üretim tesislerinde yaygındır, doğada yetişen mantarlarda nadiren görülür.

Hastalığın en büyük nedeni nedir?
Hijyen eksikliği, yetersiz havalandırma ve bulaşık örtü toprağı kullanımı hastalığın en temel nedenleridir.

Doğal yollarla tamamen engellenebilir mi?
Tamamen engellemek zor olsa da, hijyen, doğru sıcaklık kontrolü ve doğal antifungal desteklerle etkisi azaltılabilir.

Sonuç

Örümcek ağı hastalığı, mantar üretiminde ciddi verim kayıplarına neden olan, hızlı yayılan bir fungal enfeksiyondur. Ancak hijyen kurallarına dikkat edilmesi, pastörize toprak kullanımı ve zamanında ilaçlama ile bu hastalık kontrol altına alınabilir.

Doğal desteklerle üretim kalitesini artırmak ve bitkileri korumak için bitkiler sayfamızı inceleyebilirsiniz.