Zeytin Dal Kanseri (Pseudomonas syringae pv. savastanoi) Hastalığı Belirtileri ve Mücadele Yöntemleri

Zeytin Dal Kanseri Nedir?

Zeytin üretiminde ciddi ekonomik kayıplara yol açan zeytin dal kanseri, etmeni Pseudomonas syringae pv. savastanoi olan bakteriyel bir hastalıktır. Bu bakteri, zeytin ağaçlarının dallarında, sürgünlerinde ve bazen de yapraklarında ur ve siğil şeklinde belirtiler oluşturur. Özellikle nemli hava koşulları, don olayları ve hatalı budama işlemleri hastalığın yayılmasını kolaylaştırır.

Zeytin dal kanseri, ülkemizde Ege, Akdeniz ve Karadeniz Bölgelerinde sıkça görülür. Hastalık tedavi edilmediğinde ağaçların verimini düşürür, genç sürgünlerin kurumasına neden olur ve zeytinliklerin ömrünü kısaltır.

Zeytin Dal Kanseri Belirtileri

Hastalığın en belirgin belirtisi, krem-yeşil renkte ur ve siğillerin oluşmasıdır. Bu oluşumlar zamanla kahverengi, çatlamış ve tepesi çökük bir görünüm alır. Bu aşamada bakteriler genellikle ölür, ancak bitki dokusuna zarar vermeye devam eder.

1. Genç Sürgünlerde Görülen Belirtiler

Genç sürgünlerde yaprak, çiçek ve meyve dökümünden sonra oluşan yaralarda küçük, yuvarlak ve süngerimsi siğiller belirir. Bu siğiller zamanla birleşerek dalın kabuğunu sarar. Sonuç olarak sürgün çıplaklaşır ve gelişimini tamamlayamaz.

2. Eski Dallarda Oluşan Urlar

Hasat sırasında sırık vuruğu, dolu zararı veya budama hataları nedeniyle açılan yaralarda bakteriler kolayca giriş yapar. Bu yaralar etrafında büyük ur ve siğiller oluşur. Don olaylarından etkilenen dallarda ise çatlaklar boyunca uzun, sarmal ur yapıları meydana gelir.

Zeytin dal kanseri, genellikle ağacın üst kısımlarında başlar, zamanla alt dallara ve gövdeye doğru ilerleyebilir. Ağır enfeksiyonlarda dal tamamen kuruyabilir.

Zeytin Dal Kanseri Hangi Bitkilerde Görülür?

Zeytin dışında bazı süs bitkileri de bu hastalıktan etkilenebilir. Hastalık özellikle şu türlerde görülür:

• Zeytin ağacı (Olea europaea)
• Zakkum (Nerium oleander)
• Leylak (Syringa vulgaris)
• Mersin (Myrtus communis)
• Kurtbağrı (Ligustrum sp.)
• Sarı yasemin (Jasminum fruticans)
• Dişbudak (Fraxinus excelsior)

Bu bitkilerdeki bakteriyel ur oluşumları, hastalığın çevreye yayılmasında kaynak oluşturabilir. Bu nedenle yakın bölgelerde bu bitkilerin dikkatle kontrol edilmesi gerekir.

Zeytin Dal Kanseri ile Mücadele Yöntemleri

Hastalığın kontrol altına alınması için kültürel önlemler ve kimyasal mücadele birlikte uygulanmalıdır. Bu sayede hem yeni enfeksiyonların önüne geçilir hem de mevcut hastalık geriletilebilir.

Kültürel Önlemler

• Don riski yüksek bölgelerde zeytin dikiminden kaçınılmalıdır. Don çatlakları bakterinin giriş noktasıdır.
• Ağır, su tutan killi topraklarda drenaj kanalları açılmalıdır. Aksi halde kök çevresinde nem artışı bakterilerin çoğalmasına neden olur.
• Bahçe tesisinde mutlaka sağlıklı ve sertifikalı fidanlar kullanılmalıdır.
• Budama işlemleri yağışlı ve nemli günlerde yapılmamalıdır. En uygun zaman kuru ve güneşli günlerdir.
• Budama sırasında kullanılan aletler her ağaçtan sonra %3’lük lizol veya %10’luk sodyum hipoklorit çözeltisiyle dezenfekte edilmelidir.
• Azotlu gübreler aşırı kullanılmamalıdır. Bunun yerine kompoze veya dengeli gübreler tercih edilmelidir.
• Sırıkla hasat uygulamasından kaçınılmalı, dalları zedelemeyecek yöntemler kullanılmalıdır.
• Budama artıkları mutlaka yakılmalı ve ağaç diplerinde bırakılmamalıdır.
• Budama kesiklerine önce %5’lik göztaşı eriyiği uygulanmalı, kuruduktan sonra aşı macunu sürülmelidir.

Bu önlemler hem mevcut hastalık yayılımını azaltır hem de bakterinin toprakta çoğalmasını önler.

Kimyasal Mücadele

Zeytin dal kanseriyle mücadelede bakırlı ilaçlar oldukça etkilidir. Bölgelerin iklim koşullarına göre ilaçlama programı değişiklik gösterir:

• Ege ve Akdeniz Bölgelerinde:
  Bulaşık zeytinliklerde iki yıl boyunca budama yapılmadan yılda dört defa ilaçlama yapılır.
  • İlkbaharda %1’lik Bordo bulamacı,
  • Diğer üç dönemde %2’lik Bordo bulamacı kullanılır.
    İki yılın sonunda temmuz-ağustos aylarında budama yapılır.
• Karadeniz Bölgesinde:
  Şubat ayındaki ikinci ilaçlama yalnızca dolu veya don zararı görülmüşse yapılır. Diğer üç dönem (ilkbahar, sonbahar ve hasat sonrası) aynı şekilde uygulanır.

Bakırlı ilaçlar bakterinin yüzeyde çoğalmasını engeller, yeni yaralara girişini önler ve ağaçların yeniden sürgün vermesine yardımcı olur.

Zeytinliklerde Doğal Koruma Yöntemleri

Kimyasal ilaçlara alternatif olarak bazı doğal koruma yöntemleri de uygulanabilir:

• Sarımsak suyu, ısırgan otu çayı veya defne yaprağı ekstraktı, bakteri yoğunluğunu azaltıcı doğal etkiye sahiptir.
• Toprakta faydalı mikroorganizma içeren biyolojik preparatlar kullanmak, zararlı bakterilerin çoğalmasını engeller.
• Zeytinliklerde bitkisel bazlı şifalı karışımlar kullanmak toprağın direncini artırır. Bu konuda daha fazla bilgi için şifalı bitkiler sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Zeytin Dal Kanserinden Korunmak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Her yıl düzenli olarak ağaçlar kontrol edilmelidir.
• Budama işlemi daima kuru havalarda yapılmalıdır.
• Ağaç diplerinde yabancı otlar temizlenmeli, hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
• Yeni alınan fidanlar dikim öncesinde dezenfekte edilmelidir.
• Ağaç kabuğundaki yaralar asla açık bırakılmamalıdır.

Bu önlemler uzun vadede hem ağacın sağlığını korur hem de verimi artırır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Zeytin dal kanseri insan sağlığına zararlı mı?
Hayır. Bu hastalık yalnızca zeytin ağaçlarını etkiler, insan sağlığına doğrudan bir etkisi yoktur.

Zeytin dal kanseri bulaşıcı mıdır?
Evet, bakteriler yağmur, rüzgar, budama aletleri ve hasat sırasında kolayca diğer ağaçlara bulaşabilir.

Zeytin dal kanserine karşı doğal çözüm var mı?
Sarımsak suyu, ısırgan otu suyu ve bakırlı doğal karışımlar bakterinin çoğalmasını azaltabilir. Ayrıca toprak direncini artırmak hastalığın yayılmasını önler.

Zeytin dal kanseri tamamen yok edilir mi?
Tamamen yok edilmesi zordur ancak uygun kültürel ve kimyasal mücadele ile kontrol altına alınabilir.

Sonuç

Zeytin dal kanseri, zeytin üretiminde hem kalite hem de verim açısından büyük bir tehdit oluşturur. Ancak doğru kültürel uygulamalar, düzenli ilaçlama ve doğal koruma yöntemleri ile bu hastalığın etkileri en aza indirilebilir. Sağlıklı fidan seçimi, dikkatli budama ve düzenli bakım, uzun ömürlü ve verimli bir zeytinlik için vazgeçilmezdir.

Rüya Tabirleri