Meyve Monilyası (Mumya) Nedir

Meyve monilyası, bilimsel adıyla Monilinia fructigena, meyve ağaçlarında çiçek, yaprak ve meyvelerde ciddi zararlara yol açan mantar kaynaklı bir hastalıktır. Özellikle kiraz, vişne, kayısı, erik, badem, şeftali, elma, armut, ayva, incir ve trabzon hurması gibi meyveleri etkiler. Hastalık meyvelerde olgunlaşma dönemine yaklaştığında daha belirgin hale gelir ve verim kaybına sebep olur. Türkiye’nin birçok meyve yetiştirilen bölgesinde bu hastalık yaygındır ve ayva hastalıkları ile bitki hastalıkları arasında önemli bir yer tutar.

Meyve monilyası, enfekte olmuş meyvelerin hızlı şekilde çürümesine ve mumyalaşarak ağaca asılı kalmasına neden olur. Bu durum hem meyve kalitesini düşürür hem de yeni enfeksiyonlar için kaynak oluşturur.

Diğer Bir Konumuz: Ayva Monilyası (Mumya Hastalığı) Nedir?

Meyve Monilyasının Belirtileri

Meyve Üzerindeki Belirtiler

Hastalık meyvelerde ilk olarak kahverengi lekeler şeklinde kendini gösterir. Bu lekelerin etrafında açık kahverengi bir halka oluşur. Çürüme 1-2 gün içinde hızla yayılır ve meyve yüzeyinin yarıdan fazlasını kaplayabilir. Olgun meyvelerde bu süreç daha hızlı gerçekleşir. Enfekte meyve dokusu su kaybeder, buruşur ve mumyalaşarak dalda asılı kalır.

Yaprak ve Çiçeklerde Belirtiler

Meyve monilyası sadece meyve ile sınırlı kalmaz. Çiçeklerde ve yapraklarda da enfeksiyon meydana gelir. Yapraklarda kahverengi lekeler ve konidium tabakaları görülürken, çiçeklerde çiçek yaprakları ve dişicik organı enfekte olur. Çiçekler zamanından önce kahverengileşir ve dökülür. Bu durum hem çiçek verimini hem de gelecek yılki meyve oluşumunu olumsuz etkiler.

Meyve Monilyasının Görüldüğü Bitkiler

Meyve monilyası birçok kültür bitkisini etkileyebilir. Özellikle kiraz, vişne, kayısı, erik, badem, şeftali, elma, armut, ayva, incir ve trabzon hurması bu hastalığın en sık görüldüğü türler arasında yer alır. Türkiye’de meyve yetiştiriciliği yapılan alanların çoğunda meyve monilyası ile karşılaşmak mümkündür. Hastalık özellikle nemli ve yağışlı dönemlerde hızla yayılır.

Hastalığın Yayılma Şekli ve Etkileri

Meyve monilyası, enfekte olmuş mumya meyveler ve çiçekler üzerinden yayılır. Mumya meyveler ağaçta asılı kaldığında yeni meyvelere doğrudan bulaşabilir. Rüzgar, yağmur ve böcekler mantarın yayılmasına katkı sağlar. Hastalık verimi azaltırken meyve kalitesini düşürür. Mumyalaşmış meyveler hem depolama sırasında hem de pazara sunulurken ekonomik kayba yol açar.

Hastalığın yayılması sırasında oluşan çürüme ve enfeksiyon, diğer meyvelere de geçebildiği için üreticilerin dikkatli olması gerekir. Türkiye’de yapılan araştırmalara göre özellikle kiraz ve vişne yetiştirilen bahçelerde verim kaybı yüksek olabilir.

Kültürel Mücadele Yöntemleri

Kültürel önlemler meyve monilyası ile mücadelede ilk ve en önemli adımdır. Hasat sırasında mumyalaşmış meyveler toplanmalı ve yakılarak imha edilmelidir. Budama sırasında çiçek ve yaprakta gözden kaçan enfekte kısımlar kesilmeli ve uzaklaştırılmalıdır. Yere dökülen enfekte meyveler toprak derinliğine gömülerek hastalığın kaynağı azaltılmalıdır.

Bahçede ağaçlar arası mesafe korunmalı ve hava sirkülasyonu sağlanmalıdır. Nem birikimini önleyecek şekilde sulama yapılmalı ve ağaçlar mümkün olduğunca kuru tutulmalıdır. Kültürel önlemler hem çevreyi korur hem de hastalığın doğal yayılımını yavaşlatır.

Kimyasal Mücadele ve İlaçlama Zamanı

Meyve monilyasında kimyasal mücadele kültürel önlemlerle birlikte uygulanabilir. İlaçlamalar rüzgarsız havalarda yapılmalı ve bitkinin tüm yüzeyi ilaç ile kaplanmalıdır. İlaçlama zamanı önemlidir. Kiraz ağaçlarında meyveler ben düşmeye başladığında tek seferlik ilaçlama yeterli olur. Diğer meyve türlerinde ise üretici koşullara göre tekrarlayan uygulamalar yapabilir.

İlaçlama sırasında çevreye ve yararlı böceklere zarar verilmemesine özen gösterilmelidir. Kimyasal uygulamalar, kültürel önlemlerle birlikte yapıldığında verim kaybı ve meyve kalitesindeki düşüş en aza indirilir.

Meyve Monilyasından Korunma İpuçları

• Bahçe düzenli olarak kontrol edilmelidir.
• Hasat sonrasında tüm mumyalaşmış meyveler toplanmalı ve imha edilmelidir.
• Budama sırasında enfekte sürgünler kesilmeli ve uzaklaştırılmalıdır.
• Meyve olgunlaşma döneminde gerekli kimyasal ilaçlamalar yapılmalıdır.
• Sulama sistemleri nem birikimini önleyecek şekilde ayarlanmalıdır.
• Ağaçlar arası mesafe korunarak hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.

Bu önlemler hastalığın yayılmasını büyük ölçüde engeller ve meyve kalitesinin korunmasına yardımcı olur. Bitkiler üzerinde yapılan bilinçli uygulamalar hem ekonomik kaybı azaltır hem de doğal dengenin korunmasını sağlar.

Sık Sorulan Sorular

Meyve monilyası hangi meyvelerde görülür

Kiraz, vişne, kayısı, erik, badem, şeftali, elma, armut, ayva, incir ve trabzon hurmasında sıkça görülür. Nemli ve yağışlı koşullar yayılmayı hızlandırır.

Meyve monilyası nasıl önlenir

Mumyalaşmış meyve ve çiçekler toplanmalı, budama yapılmalı ve uygun kimyasal ilaçlama uygulanmalıdır.

Meyve monilyası meyvelerde ne zaman başlar

Hastalık genellikle meyveler olgunlaşmaya yakın dönemde görülür ve olgun meyvelerde çürüme daha hızlıdır.

Hastalık diğer meyvelere bulaşır mı

Mantar enfeksiyonu bazı durumlarda kiraz ve vişne gibi yakın türlerde de yayılabilir.

Sonuç

Meyve monilyası, özellikle kiraz, vişne ve ayva gibi önemli meyve türlerinde ciddi verim kayıplarına yol açabilen bir mantar hastalığıdır. Kültürel önlemler ve uygun kimyasal mücadele bir arada uygulandığında hastalığın etkileri minimuma indirilir. Üreticilerin bilinçli uygulamaları hem meyve kalitesini korur hem de bitki hastalıkları ile mücadelede başarı sağlar.